عقرب

آشنایی با عقرب و روش های مبارزه با آن

عقرب نام یکی از گونه های بند پایان است که ۸ پا و نیشی با زهر کشنده دارد. این جانوران دارای چنگالهای خارداری هستند که در واقع قسمتی از دهان آنها محسوب می شود. نیش عقرب در نوک دم آن قرار دارد. این جانور رنگهای مختلفی مثل زرد مایل به قهوه ای، قهوه ای، خاکستری و سیاه دارد و اندازه آنها بین ۱۸-۵/۱ سانتی متر است ولی بواسطه شکل بدنی خود که حالت تخت و صاف است، می تواند از شکافهایی به عرض ۳ میلی متر نیز عبور کند و خود را وارد خانه سازند.

معرفی عقرب یا کژدم

عقربها بچه زا بوده و دست کم تا زمان نخستین پوست اندازی نوزادان بر پشت عقرب مادر جابجا می شوند. این جانور در طول روز در گوشه‌ای بی‌حرکت پنهان می‌شود و شب هنگام فعالیت خود را آغاز می‌کنند و به دنبال شکار می‌روند. عقرب ها دو دشمن دارند یکی از آنها یک نوع سار است و دیگری مگس.
این جانور بیشتر در شب شکار می کند و پاهای بلند جلویی خود را برای پیدا کردن غذا بکار برد و بعد از یافتن غذا آن را بوسیله چنگال هایش می گیرد. در محیط خارج از خانه در شکاف و درز بین سنگها، زیر پوست درخت، بین هیزم ها و … یافت شده و در محیط داخل خانه حمام، دستشوئی، آشپزخانه و محیط های مرطوب یافت می شوند.
عقرب بیشتر در آب و هوای گرم و شب ها فعال هستند و به این علت رعایت نکات ایمنی در مورد جلوگیری از عقرب گزیدگی به خصوص در مناطق گرمسیری و به هنگام تاریکی هوا اهمیت دارد. (مثل پوشیدن جوراب، شلوار و کفش مناسب، تکان دادن کفش و لباس قبل از پوشیدن و …)
از حدود ۲۰۰ گونه متفاوت عقرب که در سراسر دنیا پراکنده هستند فقط حدود ۲۰ گونه آنها سمی هستند در بین آنها گونه عقرب قرمز هندی کشنده ترین گونه می باشد که میزان کشندگی آن در ایالتهای هند بین ۴۰-۳۰ درصد گزارش شده است.

 

 

انواع عقرب در ایران

عقربهای مناطق کویری ایران به دو دسته تقسیم می شوند: عقرب های دم طلایی و عقرب های سیاه.
خطرناک ترین نوع عقرب در ایران عقرب گاردیوم است که در منطقه خوزستان یافت می شود و سمی کشنده دارد. سم سایر عقربها کشنده نیست. عقرب‌ های‌ ایران‌ بالاترین‌ میزان‌ گزیدن‌ را در دنیا به‌ خود اختصاص‌ داده‌اند.

علائم عقرب گزیدگی

علائم عقرب گزیدگی بستگی به نوع عقرب، مقدار سم وارد شده به بدن شخص، فصل گزش و وضعیت جسمانی فرد مصدوم دارد و ممکن است همراه یک واکنش موضعی یا علائم شدید در سراسر بدن باشد که گاهی منجر به مرگ می شود.
معمولاُ پس از گزش، سوزش، همراه با درد در محل احساس می شود. در محل گزش پوس قرمز، متورم و احتمالاً دچار خونمردگی و تاول می گردد.
علائم عمومی عقرب گزیدگی در بدن: شامل تنگی نفس، طپش قلب، تعریق زیاد و ترشح زیاد بزاق و تهوع و استفراغ، سرگیجه و اضطراب، ادرار خونی،‌ سردرد، درد شکمی و اندامها می باشد.
معمولاً گزش عقربهائیکه در مناطق خشک و صحرائی و یا گرم زندگی می‌کنند بعلت غلظت بالای سم خطرناکتر است، اما خطر عقرب به کوچکی و بزرگی و رنگ بستگی ندارد.

 

پیشگیری از نیش عقرب

بهترین اقدام پیشگیری از عقرب گزیدگی دوری جستن از محل زندگی عقرب ها، نوسازی و بهسازی اماکن قدیمی جمع‌آوری و دفع بهداشتی زباله می باشد. در محل هائی که عقرب زیاد مشاهده می شود لازم است محلهای مرطوب در انبارها، زیر کاشی و کنار فرشها و محل نگهداری البسه، رختخواب، کفش ها کنترل بیشتری گردد. در موقع استفاده از لباس یا کفش یا رختخواب دقت شود. در موقع استراحت در چنین اماکنی حتماً‌ از تخت استفاده گردد.

راه مقابله با عقرب

بهترین راه استفاده از سموم مخصوص است که شرکت سم گستر افق به صورت تخصصی خدمات سمپاشی آن را انجام می دهد و در صورت نیاز سمپاشی منازل و حتی آپارتمان ها هم با هدف از بین بردن عقرب انجام می شود.
فراموش نکنید که بیشتر انواع نیش عقرب ها شباهت زیادی با نیش زنبور دارند و برای انسان کشنده نیستند اما با درد و سوزش همراه هستند اما نیش برخی از عقرب ها کشنده خواهد بود، بنابراین سمپاشی عقرب برای مناطقی که با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند امری ضروری است در ادامه با برخی از انواع خطرناک عقرب ها آشنا می شویم.

 

خطرناک ترین عقرب های دنیا

تا به امروز در حدود 20 نوع عقرب شناسایی شده که سم آنها سبب مرگ انسان ها می شود 5 مورد از مرگ آورترین و خطرناک ترین عقرب های دنیا را در ادامه معرفی می کنیم.

عقرب بارک یا پوست نازک

این عقرب سمی ترین عقرب در آمریکای شمالی است. عقرب بلک که معمولاً در آریزونا یافت می شود، در مناطقی از نیومکزیکو، جنوب یوتا، نوادای جنوبی و ایالت های مکزیک سونورا و چیهواآوا زندگی می کند. عقرب بارک سم بالقوه کشنده ای که دارد، یک نوروتوکسین قوی است که باعث درد شدید می شود. بیمارانی که جان سالم به در برده اند، دردی شبیه به "ضربه های شدید الکتریکی" را توصیف می کنند. موارد جدی تر شامل بی حسی، اسهال و استفراغ به عنوان علائم است که می تواند منجر به مرگ شود. در صورت عدم درمان میزان بقای بیمار بسته به سلامت کلی و سن بیمار بین 1 تا 25 درصد متغیر است. خوشبختانه، داروی ضد سم این عقرب وجود دارد و سبب شده که مرگ بر اثر آن کم شود به صورتی که در 40 سال گذشته در آمریکا مرگی بر اثر زهر این جانور گزارش نشده است.

شناسایی عقرب پوست نازک

در مقایسه با دیگر عقرب های نیش دار، بدن این عقرب پوست باریک تر است، همراه با دم باریک تر و گیره نازک تر. رنگ آن از برنزه تا قهوه ای مایل به زرد متغیر است یا نوارهایی با سایه قابل مشاهده تر از سر تا دم داشته باشد.
برخی از انواع عقرب ها، مانند سونورا، بدن کاملاً سیاه دارند، در حالی که دم، نیش و پاها سایه ای مایل به زرد است؛ همچنین دارای یک مثلث گویا بر روی سر خود است، درست همان جایی که چشم هایش قرار دارد. یکی دیگر از ویژگی های منحصر به فرد شناسایی این عقرب ها رفتار آنها است. این عقرب پوست نازک در هنگام کمین کردن طعمه و انتظار برای ضربه زدن، دم خود را کاملاً صاف می کند و به پهلو می چسبد. از نظر اندازه این عقرب کوچک است، اندازه آن در نر فقط کمی بیش از 2 سانتی متر و در ماده حدود 5 سانتی متر است.

زیستگاه عقرب بارک

عقرب پوست نازک یک موجود شب زنده دار است که بیشتر از جیرجیرک، سوسک و دیگر حشرات کوچک تغذیه می کند. آنها هم نوع خوار هستند و عقرب های دیگر را شکار می کنند. آنها در طول روز برای جلوگیری از تابش آفتاب و گرما در زیر صخره ها، توده های چوبی، پوست درختان یا در شکاف های کوچک پنهان می شوند. اگر در جستجوی عقرب ها بودید توجه کنید که آنها می توانند خود را به شکل گلوله جمع کنند و بسیار کوچکتر از چیزی باشند که تصور می کنید. ورود آنها به خانه ها و پنهان شدن در زیرزمین های شلوغ، شکاف دیوارها یا اثاثیه برای آنها غیرعادی نیست و از دیدن آنها در منازل خود نیز شوکه نشوید.

 

عقرب اسپیت سیاه و سم آن

عقرب اسپیت که نام کامل آن اسپستینگ تیک تایل بلک Spitting Thicktail Black Scorpion است یکی از بزرگترین عقرب های جهان به شمار می رود و در آفریقای جنوبی با نام فت‌تیل Fattail شناخته می شود. این خطرناک ترین عقرب در مناطق جنوبی آفریقا است. دم و نیش تنومند آن درجا می تواند 4.25 میلی گرم سم وارد کند و این برای کشتن یک انسان بالغ کافی است. قدرت سم آن مانند سیانور است، اما هر گزشی فوراً کشنده نیست. یکی از ویژگی های منحصر به فرد این عقرب این است که از دو سم مختلف ترشح و استفاده می کند. اولین مورد بیشتر شبیه یک "دوز هشدار دهنده" است که به اندازه کافی قوی است تا فقط طعمه های کوچک را بی حرکت کند و به عنوان "شلیک هشدار دهنده" عمل کند. اگر طعمه تسلیم نشود یا متجاوز از حمله خود کوتاه نیاید، عقرب دوز دوم را فرو می کند که به طور بالقوه کشنده است. این عقرب اگر احساس کند در وضعیت مرگ و زندگی قرار دارد، به عنوان دفاع خود از سم کشنده استفاده می کند.
یکی دیگر از ویژگی های غیرمعمول عقرب اسپیت این است که در واقع می تواند سم خود را تا فاصله سه فوت "تف" کند. اگر هدف آن درست باشد، سم می تواند به طور موقت چشم های هدف خود را کور کرده یا به طور دائم آسیب برساند. با وجود کشنده بودن سم آن، کمتر از 1 درصد قربانیان بر اثر نیش این عقرب جان خود را از دست داده اند. اگرچه بعید است که از سم آن بمیرید، اما ما در سم گستر افق توصیه می کنیم که به هیچ بدون کفش در پارک های بزرگ قدم نزنید. علائمی که ممکن است در قربانیان ظاهر شود شامل درد شدید، تعریق، تشنج عضلانی، آبریزش بینی و تپش قلب است.

چگونگی شناسایی عقرب اسپیت

همانطور که از نام این عقرب پیداست، عقرب Spitting Thicktail Black عمدتا سیاه رنگ است و مطمئناً "سم" را تف می کند یا نیش می زند. نسبت به عقرب های دیگر، قسمتهای دم آن بسیار چاق و ضخیم است. از دیگر ویژگی های این عقرب می توان به نیش کوچک آن و دم سیاه و سفید آن برای زخم زدن سم بر طعمه یا متجاوزان اشاره کرد.
آنها برای جستجوی طعمه، بیشتر به موهای زیاد بدن خود تکیه می کنند تا ارتعاشات و اختلالات ناشی از حرکت را در هوا احساس کنند (اگر به تصویر توجه کنید متوجه کرک های روی بدن این عقرب می شوید). نکته جالب در مورد این گونه عقرب ها این است که راهی برای ایجاد صدای هشداردهنده دارند، مانند مار زنگی. نیش خود را بر پشت خشن خود خواهند مالید و صدایی قوی ایجاد می کنند.

زیستگاه عقرب اسپیت

مانند بیشتر عقرب های دیگر عقرب اسپیت بلک Spitting Thicktail Black یک شکارچی شبانه است. این عقرب ترجیح می دهد در غارها، زیر صخره ها، در کاکتوس ها یا سایر آبگیرها برای دور ماندن از آفتاب شدید صحرا، در سراسر مناطق نیمه خشک خاورمیانه و آفریقا متداول باشد؛ بنابراین اگر به چنین مناطقی سفر کرده یا در آنها زندگی می کنید مراقب این نوع عقرب ها باشید.

 

عقرب فتیل زرد

این عقرب زرد Yellow Fattail Scorpion که با عنوان نام علمی Androctonus به معنی "قاتل انسان" در زبان یونانی خوانده می شود، دارای یکی از قوی ترین نوروتوکسین های موجود در عقرب ها است. سم سریع عمل می کند و به سیستم عصبی مرکزی حمله می کند و باعث فلج و در برخی موارد مرگ از طریق نارسایی تنفسی می شود. در صورت عدم درمان با آنتی ونین، بیماران می توانند در عرض 2-7 ساعت پس از نیش زدن بمیرند. فتیل زرد علاوه بر اینکه بسیار سمی است اما از نظر ظاهری همانگونه که در عکس می بینید بسیار زیباست. در صورت گرفتار شدن در طوفان شن، اکثر عقرب های دیگر به هر شکاف یا شکافی که بتوانند پیدا کنند، پناه می برند یا حتی در شن و ماسه غرق می شوند، در حالی که این عقرب ثابت می ماند و به عناصر اجازه می دهد تا بر او فشار بیاورند. به دلیل وجود اسکلت خارجی سخت، این موجود کوچک می تواند در برابر طوفان های شن قوی مقاوم باشد چیزی شبیه به فولاد.

شناسایی عقرب

مانند دیگر عقرب های با ظهر کشنده ، دم چاق زرد دارای گیره های کوچک، بدن نازک و دم نسبتاً تنومند دارد. نیش های آن سلاح اصلی این عقرب نیستند، بنابراین تکامل باعث شده که چنگک آن کاملاً کوچک و باریک باشند. در حالی که پاها، چنگک و قسمت های دم آن به رنگ زرد روشن است، بدن و نیش آن معمولاً سایه ای تیره به رنگ قهوه ای یا مشکی دارد و نوارهای افقی تیره تری روی سطح بدن آن پوشانده شده است. طول آن می تواند به 2.5 تا 3.5 اینچ برسد.

زیستگاه عقرب کشنده فتیل زرد

در طبیعت، ممکن است در صحراهای شمال آفریقا و جنوب شرقی آسیا با این عقرب روبرو شوید. در آمریکا، برخی از کلکسیونرها این حیوانات را به عنوان حیوانات عجیب و غریب نگهداری می کنند. تا زمان نگارش این مقاله، خوشبختانه هیچ نمونه ای مبنی بر فرار از اسارت و رشد در طبیعت گزارش نشده است.